In het VPRO programma Noorderlicht werd de mens getest op reacties bij veranderingen in het gezichtsveld. Het blijkt dat mensen super gevoelig zijn voor directe veranderingen en veel minder voor geleidelijke veranderingen. Een stilstaand beeld waarin een vliegje verschijnt, wordt direct opgemerkt. Als iets echter langzaam verandert, zie je het echter bijna niet. Zit iemand eerst op een rode bank en dertig seconden later geleidelijk op een blauwe wordt de nauwelijks opgemerkt. Pas als je weer even met je ogen knippert zie je het verschil. Andere dieren zitten (uiteraard) op dezelfde manier in elkaar. Daarom sluipen katten bijvoorbeeld. (Misschien laten kikkers zich daarom wel doodkoken in water dat langzaam wordt opgewarmd maar dit is even een aanname van mezelf, wel een ander zintuig natuurlijk). Een beroemd experiment hierbij is het filmpje waarin mensen een bal overgooien. De kijker concentreert zich hier goed op en telt braaf alle keren dat de bal werd overgegooid. Na het filmpje wordt aan de kijkers gevraagd of er verder nog iets bijzonders was opgevalen. Niemand viel iets op. Maar nu komt het: in de tussentijd loopt er een man met een gorillapak tussen de werpers. En niemand die het ziet! Slechts een klein percentage van de mensen valt dit op.

Er zat nog een bijzonder experiment in dit televisieprogramma. Als er in een beeld ook maar één zwart frame (1/50 seconden) zat (en discontinuïteit in tijd) merkten de kijkers veranderingen NIET op. Het verdwijnen van een plant die in het beeld daarvoor nog prominent aanwezig was, werd totaal NIET opgemerkt. Hersenen zijn dan blijkbaar zo druk met het processen van het nieuwe beeld dat zij bezig zijn om een totaal nieuwe perceptie op te bouwen. Blijkbaar hebben we een spiegel in onze hersenen van hoe de wereld er op dat moment uitziet, en voeren we daar voortdurend kleine mutaties op uit. Simpel werk voor de hersenen.

Wat ik me afvraag hoe kort wijzigingen mogen zijn. Bij 1/50 seconde is dit blijkbaar het geval. Maar geldt dit ook voor 1/100 seconde? En voor 1/200 seconden? En wanneer weten de hersenen niet meer zeker of er iets nieuws is, of een continuiteit van het voorgaande? Dat lijkt me interessant om te weten. Wat ik me ook afvraag of het niet vermoeiend is om langdurig naar beelden te kijken waar dit soort veranderingen in optreden. In het extreme zijn de lichtovergangen in bijvoorbeeld sauna’s zo langzaam dat je het bijna niet merkt en daarmee zeer rustgevend. En is stroboscopische licht extreem vermoeiend.

Nog interessanter hoe merken deze wetenschap in hun beeldschermcommunicatie kunnen gebruiken. Mag ik 1/50 van het seconde het logo een extra puntje geven? Bijna niet te zien, maar het trekt wel aandacht? Hetzelfde geldt voor de ‘buy now’ knop. Dat lijkt me toch op z’n minst zinvol. Mag ik een film maken van twee uur zonder schijnbare reclame maar wel (subliminaal) allerlei communicatie verwerkt? En geldt dit ook voor online games? Ik heb hier nog weinig over gelezen maar zou er graag meer over willen weten.