Vanaf mijn balkon heb ik zicht op de duinen. De duinroosjes gaan open zodra ze worden beschenen door de zomerzon en sluiten als de zon ondergaat. Een vast patroon, zo heb ik na een paar zomerse dagen aan zee vastgesteld. Ze hebben niets te kiezen.
Meeuwen hebben ook niets te kiezen. Ze scheren in het prachtige zomerweer boven mij langs en slaken nu en dan een typische meeuwenschreeuw zoals ze dat vroeger ook al deden. Ze vliegen een willekeurige route op niks af, maar zo doen meeuwen nu eenmaal altijd. Aalscholvers doen ook altijd hetzelfde; die scheren over zee in een soort computeranimatie. Kennelijk is dat hun vaste patroon; zo zijn ze zeker geprogrammeerd. Geen keuze, maar een vast programma.
Vroeger hadden mensen ook niets te kiezen. Wanneer dat vroeger precies was, weet ik niet, maar het was in elk geval vroeger. Dat weet ik van mijn ouders. Tegenwoordig weet je van gekkigheid niet meer wat je moet iezen. En dankzij internet komt de consument helemaal aan de macht. Hij beslist alles zelf. Dat wil zeggen, iedereen roept dat al jaren tegen elkaar, en dan zal het wel waar zijn. Die consument bepaalt tegenwoordig precies wat hij doet en laat, toch? Ieder op z’n eigen manier. Sinds internet.
Het balkon is op de derde verdieping, hoog genoeg om alles van boven te kunnen overzien zonder zelf te worden bekeken. Dat is een prettige positie. Bovendien is het laag genoeg om het contact met de aarde niet te verliezen. Zo hoor en zie ik alles zonder zelf te worden gezien. Ik lijk God wel. Ik wist niet dat hij zo’n interessant perspectief had.
Omdat het mooi weer is, zijn er niet alleen de meeuwen boven mij, onder mij wemelt het van de cabrioletten. Waar ze zijn als het regent, is mij een raadsel. Maar vandaag komen ze als op bevel van hogerhand allemaal tevoorschijn. Tussen de meeuwen zie ik weinig verschil, maar bij de cabrio’s herken ik enkele categorieën. Dat komt omdat ik meer verstand heb van cabrio’s dan van meeuwen. Mijn vrouw heeft verstand van vogels en herkent dus verschillende typen meeuwen. Maar van cabrio’s weet ze niets. Sommige cabrio’s zijn wat groter dan andere, dat is het volgens haar wel.
De berijders hebben allemaal een zelfde soort gelaatsuitdrukking: een bizarre mix van twee paradoxale gemoedstoestanden: een onwennige gelukzaligheid in combinatie met ‘kijk mij eens’. Dat hoort kennelijk bij het rijden in een cabrio. Ze komen per dag verschillende keren voorbij rijden in tegengestelde rijrichting, ze hoeven kennelijk nergens heen. Ze volgen een willekeurige route omdat het mooi weer is. Net als meeuwen. In die zin is de aarde onder en boven mij gelijk.
Wandelaars zijn er ook beneden mij. Schaars gekleed omdat het warm is, een eenvoudige natuurwet. Mannen hebben een korte broek aan, en jongens dragen driekwartbroeken van een lichte stof en verder niets of soms een T-shirt. Vrouwen vertonen iets meer variatie, maar met drie combinaties broeken en blouses is het meeste wel gezegd. Kleine kinderen lopen steevast met een schepje, een emmertje en een schepnet. Als de mensen richting strandopgang lopen, onttrekken duinroosjes de benen aan mijn zicht, zodat het na een tijdje net is of ze op een lopende band naar boven schuiven. ’s Morgens schuiven alle consumenten op de lopende band naar boven, en vanaf een uur of vier schuiven ze op die lopende band weer naar beneden. Allemaal even rood, dat laat zich raden.
Drie dagen duurt mijn positie als God. En dan weet ik het zeker: duinroosjes, vogels en consumenten volgen allemaal vaste patronen. Met één verschil: consumenten dénken dat ze vrij kunnen kiezen. Dat maken ze elkaar wijs en het geeft ze een fijn gevoel. Maar dat doet niets af aan hun vaste patronen. Je kunt de klok erop gelijk zetten. Of zouden meeuwen en duinroosjes óók denken dat ze vrij kunnen kiezen?
bron: ppmc.nl.